WAT Sê DIE BYBEL OOR DIE BEOORDELING VAN DIE LEEFSTYL VAN ANDER?
Moenie oordeel nie, sodat oor julle nie geoordeel word nie … (Matteüs 7:1) Seker een van die bekendste Bybelteksverse. En een van die mees verdraaide tekste wanneer dit aangehaal word deur meniges. Wat het Jesus bedoel toe Hy dié woorde gespreek het?
Baie mense eïen hulself die reg toe om mense te veroordeel omdat hulle hulself hoër ag as ander – dat hulle op ‘n hoer geestelike plein is as ander. Dit is hierdie gesindheid wat Jesus in hierdie teksvers wil aanspreek. Slegs God is in staat om te veroordeel omdat slegs Hy die hart van die mens ken. Wanneer mense mekaar oordeel, dan neem ons God se rol oor, en geen mens kwalifiseer hiervoor nie – daarvoor is ons as mens onbekwaam, omdat ons onmoontlik al die feite, omstandighede en motiewe kan ken nie.
Jakobus waarsku dat diegene wat ander leer versigtig moet wees, omdat leraars strenger beoordeel sal word (jakobus 3:1). Ons is verder veral sonder verskoning as ons ander veroordeel wanneer ons self nie toepas wat ons ander leer nie (Romeine 2:1-2). God is nie ‘n god van dubbelstandaarde wat toelaat dat ons veroordelend teenoor mekaar is nie en Hy waarsku dat met dieselfde oordeel waarmee ons oordeel, Hy ons ook sal oordeel (Matteus 7:2). Wanneer ons ander onbarmhartig en onregverdiglik oordeel, sal Hy ons netso beoordeel. Nêrens stel God die mens aan om ander te veroordeel nie en hierdie teks is ernstige waarskuwing aan ons om nooit die sonde te begaan om ander te veroordeel nie. Dit is ‘n groot sonde om selfregverdigend ander te veroordeel.
Daar is egter groot verskil tussen oordeel en beoordeel. Eersgenoemde verwys na die verdoeming van ‘n persoon. Die tweede verwys na ‘n goedkeur of afkeur van ‘n leefstyl of ‘n leer. Om iets te beoordeel vereis dat daar ‘n reg en verkeerd is, ‘n norm. Sonder ‘n norm kan ons nie iets beoordeel nie. Nou is die vraag egter wat die korrekte norm is en wie dit bepaal? Deur die eeue heen het die mens self probeer om die bepaler van norme te wees en hierin het hy nie goed geslaag nie. Ons regering het so ongeveer 60 jaar bepaal dat dit “reg” is dat wit en swart mense nie geïntegreer moet leef nie. Ons verskil vandag met hulle. Twee honderd jaar gelede was dit nie verkeerd om slawe te hê nie, nou is dit ongehoord. Sopas het ons gehoor dat dit onwettig is as tieners onder sestien mekaar intiem soen, tog is dit nie vir hulle onwettig om hul eie kind te aborteer sonder hul ouers se toestemming nie!
Die misdaad in ons land krap menigtes om, sommiges so erg dat hulle land-uit vlug. Ek is seker dat indien ons vir mekaar moet vra of ons dink dit reg is, dan sal ons almal saamstem dat dit onaanvaarbaar is. Ons wil graag toesien dat die moordenaars van ‘n egpaar en hul kinders tydens ‘n plaasmoord aan die pen ry. Tog sien die moordenaars dit as die enigste uitweg om geld te “verdien.” Homoseks was vir eeue as misdaad geklassifiseer en is tewens steeds volgens verskeie Afrika-lande ‘n misdaad. In Moslemlande kan diegene wat daaraan skuldig is, selfs die doodstraf kry.
Om te beweer dat daar geen reg of verkeerd is nie, of dat ‘n samelewing bepaal wat reg of verkeerd is, is naïef, aangeien mense se denke nie staties is nie, dit verander deurgaans. Gemengde huwelike is vandag nie meer iets snaaks nie, terwyl dit etlike jare gelede vir meeste mense in Suid-Afrika onaanvaar was.
Dis verkeerd om sonder ‘n motorlisensie te bestuur, al kan jy bestuur. Dis verkeerd om deur ‘n stopstraat te ry of aan die verkeerde kant van ‘n pad. Dis verkeerd om deur rooi robotte te jaag of 160 km/h in ‘n 80 km/h-sone. Dis verkeerd om sonder ‘n valhelm motorfiets op ‘n openbare pad te ry. Dis verkeerd om by iemand se huis in te breek en sy eiendom te steel. Dis verkeerd om by Tafelberg se kabelkar uit te spring en te probeer afvlieg na die Waterfront (sonder die nodige vliegtoerusting). Dis verkeerd om iemand se kop onder die water in jou swembad te druk vir langer as vyf (vier, drie…) minute sodat jy kan sien hoe lank hy sy asem kan inhou. Dis ook verkeerd om jou vrou met jou motor se wielmoersleutel te slaan omdat sy nie na jou pype dans nie. Dis verkeerd om vet-vleis te eet as jy hoë cholesterol het. Dis nie reg om ander mense se huise af te brand of hulle kinders te verkrag nie. Dis ook nie reg om mans huis toe te neem en slaapmiddels in te gee sodat jy hulle koppe in jou vrieskas kan berg en hul biseps en triseps kan braai vir Sondagmiddagete nie. Of is dit?
Waar trek ons die streep? Wie moet bepaal waar die streep getrek word? Die taxibestuurders wat in spritsverkeer ons in die noodbane verbyflits? Die pedofiele wat ons van ons kinders beroof om hulle te verkrag en daarna van hulle liggame in stormwaterpype ontslae raak? Of die verkeersbeamptes wat ons leerderbestuurderslisensie-toetse vroeër sal “indruk” vir driehonderd rand? Of miskien die Jeffrey Dahmer’s wat ‘n voorkeur vir swart manlike homoseksuele vir middagete gehad het? Of die departement van gesondheid se voorkeur vir die Afrika-aartappel vir behandeling van VIGS? Wat van Toni Yengeni as minister van vervoer? God se antwoord op die vraag wat reg of verkeerd is, is in die Woord. Al die antwoorde vir hierdie vrae en enige ander, kan beantwoord word met God se woord as ewige riglyn.
Let op dat ek NIE onder enige omstandighede vir Jeffrey Dahmer veroordeel nie. Ek veroordeel ook nie vir Tony Yengeni nie. Tog kan enigiemand hul keuses as onwys en verkeerd uitwys. Volgens my oordeel (as beoordelaar) is hulle (asook al die bogenoemde voorbeelde van besluite wat mense elke dag neem) verkeerd. Waarom? Omdat hierdie besluite nie net ander tot nadeel strek nie, maar ook hulself.
Die vermoë wat God elke mens gee om te kan beslis tussen reg en verkeerd, noem ons onderskeidingsvermoë. Tesame met Sy Woord en Sy Gees is elke mens in staat om te weet wat reg en verkeerd is. Ons keuses op grond van hierdie waarhede bepaal grootliks ons eie toekoms sowel as die van ander wat ook deur ons besluite geraak word. Dis een van die belangrikste verskille tussen mens en dier. En wanneer ons ons oordeelsvermoë gebruik, dan beoordeel ons. Om iemand te wys op ‘n verkeerde leefstyl of -besluit is net tot sy voordeel. Om my kind te waarsku om nie op die middelbaan van die snelweg te speel nie, is nie veroordelend nie – dis goed vir sy gesondheid.
Wees dus versigtig om jouself nooit skuldig te maak aan veroordeling van enigiemand nie; maar wees ook versigtig om jouself nooit daaraan skuldig te maak dat jy geen oordeelvermoë het nie – want dan is jy ‘n dwaas! En vir goeie oordeelvermoë het jy inligting nodig. My doel met hierdie webruimte is om jou ook ‘n ander kant te gee van die sake wat ek hier bespreek. Gebruik jou (hopelik) gesonde oordeel wat jy daarmee maak!